UVOD. Taksonomija je oblast sistematike koja se bavi proučavanjem principa, metoda i pravila klasifikacije. Drugim rečima, taksonomija je nauka o taksonomskim jedinicama. Njen zadatak je stvaranje najracionalnijeg subordiniranog sistema taksonomskih kategorija u cilju klasifikacije. Tvorac klasifikacije je švedski prirodnjak Karl Line. Svaki sistem klasifikacije pa i biološki je hijerarhijski sistem potčinjenih jedinica. Za označavanje sistematske jedinice bilo kog ranga usvojen je termin takson. Takson je realan i konkretan objekat nezavisan od hijerarhijskog ranga. Naučni nazivi taksona su latinski ili su latinizovani. Nasuprot taksonu, taksonomska ili sistematska kategorija predstavlja apstraktan pojam kojim se označava bilo koji takson na istom nivou u hijerarhijskom nizu. U biološkoj klasifikaciji razlikuju se osnovne i dopunske taksonomske kategorije. Osnovne taksonomske kategorije su vrsta, rod, familija, red, klasa, razdeo, carstvo i domen.
MIKROTAKSONOMIJA. U okviru ovog dela teksta bavićemo se kategorijama domena i carstva.
MAKROTAKSONOMIJA. U okviru ovog dela teksta bavićemo se sledećim taksonomskim kategorijama: vrsta, rod, familija, red, klasa i razdeo.
VRSTA (SPECIES). Vrsta je osnovna taksonomska kategorija koja je tokom razvoja sistematike različito shvatana i interpretirana. U najranijem periodu sistematike vladalo je tipološko shvatanje vrste prema kome je ona morfološki definisana i kao takva statička prirodna tvorevina stvorena od Boga. Naime, svaka vrsta po ovome konceptu se odlikuje određenim morfološkim karakteristikama po kojima se jasno razlikuje od drugih. Kasnije je toj definiciji dodato i svojstvo razmnožavanja. Odnosno, vrstu čine slične jedinke koje međusobno daju plodno potomstvo. To znači da je pojam vrste evoluirao. Tako Timirjazev pod pojmom vrste obuhvata dvojnost prirode, pa se ona mora razmatrati sa dva aspekta: logički, čisto formalnog poimanja kao skup sličnih osobina, i biološki prirodno istorijskog poimanja, kao osnovna forma pojave evolucionog procesa i postojanja samog života. Po nominalističkom konceptu, vrste ne postoje već samo jedinke kojima je čovek dao ime. Tako je Bessey 1908. godine pisao: "Priroda stvara samo jedinke i ništa više... vrste u prirodi ne postoje". Za nominaliste vrste su čovekova apstrakcija. Danas je u biologiji opšte prihvaćen biološki koncept vrste, po kome je vrsta skup populacija sastavljenih od jedinki koje se međusobno slobodno ukrštaju, daju plodno potomstvo, reproduktivno su izolovane od jedinki populacija drugih vrsta, imaju određen areal i skup zajedničkih morfoloških karakteristika.
Takođe bismo za vrstu mogli reći da se odlikuje individualnom promenljivošću, celovitošću i biološkom izdvojenošću od drugih vrsta. Individualna promenljivost uslovljava diferencijaciju vrste na niz međusobno povezanih populacija. Celovitost ili integritet vrste je u tome što su populacije koje joj pripadaju međusobno povezane prelaznim formama. Ma koliko bila izražena promenljivost unutar vrste, uvek predstavnici iste vrste, u okviru svog areala, čine neprekinuti niz formi. U vezi sa karakteristikom vrste koja se naziva biološka izdvojenost, čak i bliske vrste po pravilu predstavljaju prekinut kompleks gde nema prelaznih formi.
ROD (GENUS). Rod predstavlja taksonomsku kategoriju koju čine vrste međusobno blisko povezane srodničkim odnosima. Prema broju vrsta koje ulaze u sastav roda razlikujemo monotipan, oligotipan i politipan rod. Monotipan rod čini samo jedna vrsta, oligotipan do deset, a politipan rod više od deset vrsta. Kategorija roda se razlikuje od ostalih taksonomskih kategorija višeg ranga po tome što je njegov naziv sastavni deo naziva svih vrsta koje mu pripadaju. Naziv roda počinje velikim latiničnim slovom.
FAMILIJA (FAMILIA).
RED (ORDO).
KLASA (CLASSIS).
RAZDEO (PHYLUM).
Tekst nije završen. Radovi su u toku.
Nema komentara:
Objavi komentar